۱۷ بهمن ۱۳۸۷

چشم هايمان را باز كنيم


کنش و رفتار شاعرانه برای خواننده اهميت بسزايي دارد اين مهم از گذشته تا به امروز در نزد مخاطبان آگاه شعر، امري ضروري و غير قابل انكار بوده است. حیدر بیات در لحظه ها به شاعرانگی می رسد و همین قاعده كارنامه او را با دیگر شاعرانی که در این عرصه فعالیت کرده اند متمایز می کند. زبان ترکی به لحاظ خوش ساخت بودن دارای موسیقی و ساحت های تاویلی فراوانی ست ...

درطي چند دهه اخیر تمرکز شاعران علی رغم پتانسیل بالاي زبان تركي، معطوف به جبهه گیری و حواشي صنفی شد، باید خاطر نشان كرد این قاعده خسته كننده هنوز هم جاي مناقشه دارد، ولی این هنجار گریزی ها به سود ادبیات ما تمام نشد ظرفيت ها و عوامل بيولوژيكي از سويي... و سركوب روزنامه نگار و شاعر از سويي ، تمام علاقمندان را در بهتي سنگين فرو برد، و ادبیات ما به جای غنی شدن و معرفی در محافل ادبی نا خواسته پوشش سیاسی به خود گرفت و ما از آن ساحت عزیز که همانا یگانگی در ادبیات بود دور شدیم و ناگزیر به حواشی ادبیات پرداختیم. اين تمهيدات تكراري به گوش هر شنونده اي آشناست و زنجموره هاي دم مرگ است.

اما شاعران ترك زبان به خوبی دریافته اند، کم کاری کرده اند شعر امروز باید به زبان مردم نزدیک شود. باید ساده باشد نه ساده انگارانه ، شعر عرق ريزان روح در لحظات و ثانيه هايي مبهم است كه شاعر در تلالو تنهايي خويش به كلمات بي جان نقش مي دهد.

" آلما یولو"... موجبات لذت را درخوانندگان شعر امروز فراهم مي سازد، به راستي دراين قهقراي نا به سامان ادبي آن هم در بازار كساد شعر انتشار كتاب هايي از اين دست دلگرم كننده است شاعر در اين مجموعه كوشيده با معيارهاي ملموسي به سراغ شعر برود. رفتار شاعر و نگرش او به جهان پيرامونش نگاهي شاعرانه است ، گاهي شاعر تا آنجا به شعر آغشته مي شود كه التذاد خوانش متن ظاهر فريفته اي به خود مي گيرد و به دليل بن مايه هاي فلسفي به قرائت مكرر شعر مي انجامد و چنين مسئله اي گواه بزرگي براي موفقيت يك شاعر ترك زبان است.

گل قاپيني آچ / چوخداندير كي بو كوچه ...
بير دلي نين داشلانماسينا تامارزي لاييب آيي گورمه سم كي / دلي اولمارام ص 50


فرماليسم هاي روس در باره شعر تعريف زيبايي دارند ...به اعتقاد آنها شعر بيان انديشه اي ست به ياري تصوير ... حيدر بيات ، در اين مجموعه مي كوشد راهگشا باشد؛ چه در حوزه محتوا و فرم ... چه در حوزه انديشه و خيال ... تصويرها چنان بكر و تازه هستند كه با شاخصه هاي رمانتيسمي و بازي هاي زباني به اوج زيبائي مي رسند وهمين رويكرد ساده ، اما عميق به دليل قاعده افزايي به شعرهاي او حجم دو چنداني مي دهد و يكي از بارقه هاي مهم اين مجموعه توجه به توناليته زباني و پارادكسيكال كردن روند شعر، كه بيشتر جنبه روان شناختي دارد و تجربه هاي شاعر را به صورتي آشكار نمايان مي سازد.

آت لار گئتدي / قامچي لار كيمي اليميزدن / تپه ميز قالدي / قامچي ص 51

بيات در اغلب شعرها موضعي فلسفي دارد چناچه تمايل به بازي هاي زباني خواسته يا ناخواسته شعر او را بر پايه تاويل شكل مي دهند ، شاعر با زبان پيكار مي كند تا به انديشه اي عميق برسد و پر واضح است در چنين شرايطي شعر داراي ريتم دل انگيزي مي شود چرا كه استفاده به جا از واژه ها و شناخت ظرفيت آنها كمك شاياني به پيشبرد فضاهاي تمكين يافته خواهد كرد .

آي ديليم ! / ديليم ديليم اولان تيكه لرين / دنيز اولدوزلاري تك
هره سي بير ديل اولورلار / الدن اله دوشن اولكه لرين
كاغاذ جيزيق لارين پوزوب / هاميسي بير بير بير اولورلار


اغلب شعرهاي "آلما يولو" داراي زبان ساده اي هستند شاعر به اجزاي شعر نگرشي كاملن جزئي دارد و چنان بر لبه هستي راه مي رود كه گويي از جاذبه زمين واهمه اي ندارد گاهي شعرهاي بيات مرا به ياد ناظم حكمت مي اندازد به همين خاطر نگرش او را دوست دارم و فكر مي كنم اين كتاب جزو معدود كتاب هاي موفق در زمانه ماست.